1026 Арман
Фотосурет: Felipe Rodríguez
Әлем кем дегенде 100 жыл бойы кібісе секундтардан арылуға көшуі мүмкін, деп хабарлайды DKNews.kz.
18 қарашада заттарды өлшеудің жаһандық стандарттары туралы шешім қабылдайтын халықаралық орган — Өлшемдер мен салмақтар бас конференциясы (CGPM) Халықаралық электр байланысы одағына (ХЭО) біздің стандартты уақыт анықтамасын өзгерту туралы мәселені қарау өтінішімен қарар қабылдады.
Өзгерістің әсері сағат кем дегенде 100 бойы қосымша секундтарды қоспай немесе алып тастамай жұмыс істеуінде болады.
Егер бұл орын алса, азаматтық хронометрлеу тек атом сағаттарының ритмімен жүрер еді және оның Күннің аспан бойынша көрінетін қозғалысындағы шамалы өзгерістермен байланысын әлсіретер еді.
Біз уақытты қалай өлшейміз?
Бүкіл әлемде азаматтық хронометраж дүниежүзілік үйлестірілген уақытқа (UTC) негізделген. Осы уақытқа дейін UTC екі бөлек уақыт шкаласының қосындысын білдірді:
- Халықаралық атом уақыты (TAI), цезий атомының белгілі бір қасиеттері тұрғысынан анықталатын дәлдігі жоғары уақыт шкаласы;
- Дүниежүзілік уақыт (UT1), бұл Жердің қаншалықты жылдам айналатынына және соның салдарынан Күннің аспан арқылы қаншалықты жылдам қозғалатынына байланысты. Бір күннен екінші күнге дейін бұл миллисекундтың үлесіне өзгереді (1 миллисекунд = 0,001 секунд).
Қазақстанда ең дәл уақытты Қазақстан стандарттау және метрология институтында орналасқан уақыт пен жиіліктің мемлекеттік бастапқы эталоны қалыптастырады.
1970 жылдардан бастап қосымша секундтар UTC уақытының UT1-ге жақын болуын қамтамасыз ету үшін қолданылды. UT1 мен UTC арасындағы айырмашылық бір секундқа жақындағанда, екі уақыт шкаласын сәйкестендіру үшін UTC-ге қосымша секунд қосылады.
Алайда, қосымша секундтар АТ жүйелері үшін проблемалар жасауына байланысты ұзақ уақыттан бері даулар тудырып келеді. CGPM қарары бойынша қосымша секундтар аса маңызды цифрлық инфрақұрылымда, соның ішінде жаһандық навигациялық спутниктік жүйелерде, телекоммуникацияларда және энергия беру жүйелерінде елеулі жаңылыстар тудыруы мүмкін «ақаулар» тудырады.
Бұдан басқа, соңғы жылдары Жердің айналуы күтпеген жерден жылдамдады. Бұл оған қосудың орнына UTC-ден секунд алынып тасталатын теріс қосымша секундтың мүмкін болуына әкелді. CGPM қарарына сәйкес бұл «кірістіру ешқашан болжанбаған немесе тестіленбеген».
CGPM ұсынған шешім UTC-ді Күнмен тығыз байланыста ұстайтын қолданыстағы ережені өзгерту арқылы азаматтық уақыт пен әмбебап уақыт арасындағы айырмашылықтың (Жердің айналуы мен күннің аспандағы қозғалысына негізделген) өсуіне мүмкіндік беру болып табылады.
Атап айтқанда қарар «кем дегенде бір ғасыр бойы UTC үздіксіздігін қамтамасыз ететін жаңа максималды айырмашылық мәнін (UT1-UTC) ұсыну» үшін ХЭО және басқа ұйымдармен кеңесуге шақырады.
Басқаша айтқанда, қосымша секундтарды қосу үшін қажетті UT1 мен UTC арасындағы айырмашылық жаңа мәнге өзгертілетін болады (бір секундтағы ағымдағы мәннен үлкен).
Ұсынылған жаңа мән кем дегенде 100 жыл ішінде оған қол жеткізілмеуі үшін жеткілікті жоғары түрде жасалатын болады.
Источник: dknews.kz
